بیماران زیادی وجود دارند که به دلیل سقط‌های مکرر به پزشک مراجعه می‌کنند. طبق تحقیقات 2 تا 15 درصد حاملگی‌های بالینی به سقط ختم می‌شود. هنگامی که تعداد سقط به سه و تعداد بیشتر به طور مکرر برسد، با سقط مکرر مواجه می‌شوید. این تعریف برای سقط قبل از هفته بیستم، در صورتی که فرد علائم بارداری بالینی داشته باشد و به طور غیر‌ارادی سقط صورت گرفته باشد، به کار می‌رود. حامگلی به صورت بالینی به این معنی است که نشانه بصری در نتایج آزمایشگاه و علائمی در سونوگرافی مشخص باشد.در این مطلب قصد داریم تا به دلایل، آزمایشات و راه‌های درمان آن بپردازیم.
دلایل سقط مکرر
بیشتر دلایل سقط مکرر مربوط به مشکلات کروموزمی و ژنتیکی است، بعضی دیگر به اتفاقات تصادفی نیز مربوط می‌شود. مشکلاتی که از این ناهنجاری به وجود می‌آید بیشتر مربوط به تخمک، اسپرم و یا حتی جنین اولیه است. طبق تحقیقات صورت گرفته، نزدیک به 30 تا 60 درصد حاملگی‌ها در زمان 12 هفته اول بارداری با سقط جنین به پایان می رسد. حدود 50 درصد از سقط‌ها زمانی اتفاق می‌افتد که زن هنوز متوجه بارداری نشده است.
همچنین با افزایش سن مادر امکان ضعیف شدن تخمک‌ها زیاد می‌شود، در نتیجه امکان بروز ناهنجاری در کروموزوم‌ها افزایش پیدا می کند. از طرفی امکان دارد مادر و پدر ناهنجاری‌هایی در ژن خود داشته باشند، اما به دلیل تشدید شدن این ناهنجاری، فرزند نوع شدیدتری از آن را دریافت می‌کند که تا سقط شدن پیش می‌رود.
ناهنجاری رحمی که باعث خون‌رسانی نامنظم به رحم می‌شود و التهابات رحمی، امکان سقط مکرر را افزایش می‌دهد. سیستم ایمنی و مشکل انعقاد خون می‌تواند نقشی در این نوع سقط داشته باشد. همچنین مشکلات هورمونی تاثیر زیادی بر حفظ سلامت جنین دارد. بیماری‌هایی نظیر تیروئید و دیابت تاثیر مستقیمی بر تغییرات هورمونی دارند.
در مجموع عوامل محیطی، شغلی و استرس از دلایلی نادر برای سقط هستند و رابطه مستقیمی با این موضوع ندارند.
آزمایش‌های مناسب زوج‌ها با سقط مکرر
آزمایش‌ها و بررسی‌هایی که روی زوج‌ها انجام می‌شود، با بررسی تاریخچه پزشکی شروع می‌شود. بررسی جراحی‌های گذشته، سابقه خانوادگی، مشکلات ژنتیکی و معاینه فیزیکی شامل این تاریخچه می‌شود.
آزمایش کاریوتایپ
آزمایش کاریوتایپ، آزمایشی است که زوج را از لحاظ ترکیبات کروموزومی و ژنتیکی بررسی می‌کند. هدف از این آزمایش پیدا کردن ناهنجاری‌های هر کدام از والدین است که امکان دارد به جنین انتقال پیدا کند و باعث سقط او شود. کاریوتایپ ناهنجاری نادری است، در نتیجه زمانی این تست انجام می‌شود که تمامی دلایل دیگری که برای سقط مکرر وجود دارند، رد شوند.
بررسی رحم
سونوگرافی، سونوگرافی سالین، اشعه ایکس هیستروسالپنگوگرام، هیستروسکوپی و MRI آزمایش‌هایی هستند که برای بررسی رحم و داخل آن استفاده می شوند. قبل از همه آزمایش سونوگرافی انجام می‌شود. این آزمایش درباره شکل رحم و بررسی اینکه آیا در رحم فیبروم وجود دارد یا نه، اطلاعاتی می‌دهد.
برای بررسی ناهنجاری‌های داخل رحم، به داخل آن مایعی تزریق می‌کنند و سپس سونوگرفی انجام می‌شود. این آزمایش برای بررسی پولیپ‌های رحمی، بررسی زخم و فیبروم است.
هیستروسالپنگوگرام، با اشعه ایکس انجام می‌شود و علاوه بر بررسی رحم، لوله‌ها را از نظر اینکه آیا باز هستند یا بسته بررسی می‌کند.
هیستروسکوپی، نوعی عمل جراحی است که در آن با فرستادن دوربین به داخل رحم، پزشک سلامت آن را بررسی می‌کند. در این عمل پزشک می‌تواند اقدام به برداشتن فیبروم‌ها، پولیپ‌ها، اسکارها و یا سپتوم‌ها کند. سپتوم ناهنجاری مادرزادی است که از بدو تولد در رحم وجود دارد.
هدف از MRI بررسی محل دقیق عارضه‌هایی مانند فیبروم‌ها و بررسی شکل ظاهری رحم است.
آزمایش آنتی بادی‌های آنتی فسفولیپید
این آزمایش به ارزیابی آنتی بادی‌ها شامل آنتی بادی‌های ضد کاردیولیپین و ضد انعقاد و لوپوس می‌پردازد. طبق بررسی‌های انجام شده، زنانی نیاز به این غربالگری دارند که در هفته دهم بارداری و بعد از آن بیش از 3 بار سقط جنین داشته باشند.
آزمایش هورمونی
در این آزمایش عملکرد غده تیروئید و آنتی بادی‌هایی که تولید می‌کند، مورد بررسی قرار می‌گیرد. همچنین هورمون پرولاکتین که تولید شیر مادر را کنترل می‌کند نیز بررسی می‌شود.
آزمایش‌های هورمونی برای عملکرد تخمدان‌ها نیز وجود دارد که در آنها علاوه بر بررسی عملکرد تخمدان، ناهنجاری‌های کروموزومی تخمک‌ها بررسی می‌شود.
آزمایش ترومبوفیلی ارثی
از این آزمایش تحت عنوان آزمایش افزایش غیرطبیعی لخته خون نیز یاد می‌شود. اما این آزمایش برای زنانی که سقط مکرر جنین دارند، توصیه نمی‌شود. زیرا طبق مطالعات صورت گرفته، درمان دارویی روی این بیماران پاسخ مناسبی نمی‌دهد.
با این وجود با بررسی سابقه ارثی بیمار و سوابق پزشکی مانند لخته شدن خون در زمان جراحی و یا شکستگی استخوان و در صورت وجود پیشینه، باید این آزمایش انجام شود.
آزمایش دیابت
این آزمایش زمانی انجام می‌شود که مادر، سابقه بیماری دیابت در خانواده داشته باشد یا خطر ابتلا به دیابت در آن زیاد باشد و یا در آن زمان دیابت داشته باشد.
راه‌های درمان سقط مکرر
در زمان تشخیص ناهنجاری ژنتیکی، زوج به مشاوره ژنتیک ارجاع داده می‌شوند. بعضی از افراد نیاز دارند تا پس از اینکه تخمک‌ها با تزریق واکسن‌هایی در بدن آنها رشد کرد از بدن خارج شده و اسپرم به آنها تزریق شود و دوباره وارد رحم شوند.
ناهنجاری‌های رحم در برخی موارد نیاز به جراحی و در مواردی نیاز به رحم جایگزین دارند. برای بیماری‌هایی نظیر تیروئید داروهایی برای کنترل تجویز می‌شود.
سخن آخر
بعد از درمان علل سقط مکرر، اگر ناهنجاری وجود نداشته باشد احتمال بارداری سالم به 77 درصد می رسد و اگر ناهنجاری باشد، 71 درصد بارداری موفق خواهند داشت. اما بسیاری از سقط‌های غیرمکرر دلیل مشخصی ندارند و حتی بدون دخالت پزشک می‌توانند به بارداری سالم تبدیل شوند.
